Loãng xương là sự giảm khối lượng và độ cứng của xương làm gia tăng khả năng gãy xương. Loãng xương là nguyên nhân chính gây gãy xương ở người già, đặc biệt phụ nữ sau tuổi mãn kinh. Loãng xương không có khởi đầu rõ ràng, thường chỉ được biết đến khi xuất hiện đau lưng, đau cổ tay, khớp gối, gãy cổ xương đùi…. Đo loãng xương nhằm xác định mật độ xương để phòng tránh bệnh loãng xương. Kiểm tra sự đáp ứng của việc điều trị loãng xương.

CHỈ ĐỊNH

• Người cao tuổi (đặc biệt là những người trên 65 tuổi, cả nam và nữ)
• Phụ nữ từ 45-50 tuổi, người có xương nhỏ có nguy cơ cao đối với loãng xương.
• Phụ nữ sau mãn kinh. Mãn kinh sớm hoặc tắt kinh trước thời ký mãn kinh càng làm tăng nguy cơ mắc loãng xương.
•  Thiểu năng tuyến sinh dục, cường giáp tiến triển, cường vở thượng thận, và cường giáp tiên phát.
•  Thói quen sinh hoạt: thường ăn thức ăn có ít Canxi hoặc vitamin D hay thiếu cả hai; ít vận động và ít tập thể dục, nghiện rượu, hút thuốc.

   -   Các bệnh mãn tính và dùng thuốc điều trị: Một số loại thuốc có thể làm tổn thương xương và dẫn đến "loãng xương thứ cấp". Những thuốc có thể gây tác dụng phụ này như thuốc điều trị rối loạn nội tiết (điều trị ưu năng tuyến giáp trạng), thuốc điều trị suy tủy, rối loạn collagen, bệnh dạ dày ruột. Dùng các glucocortocoid trong thời gian dài để chữa các bệnh hen, viêm khớp có thể làm tổn thương xương. Vì vậy bệnh nhân loãng xương đang điều trị các bệnh này phải hỏi ý kiến bác sỹ để cân nhắc tình trạng của mỗi bệnh.

  -   Bệnh nhân sau phẫu thuật xương khớp.

  -   Bệnh nhân cơ nghi ngờ lún xẹp đốt sống, giảm chiều cao, gù vẹo đốt sống.

Một bệnh nhân đo loãng xương tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương

CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Phụ nữ có thai.

- Dùng thuốc cản quang đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch trong vòng 2 tuần.

- Có kim loại tại vị trí cần đo.

 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ MÁY ĐO LOÃNG XƯƠNG MEDIX DR ( Pháp ).

•  Máy có tính ổn định cao: sai số thấp hơn  < 1%.
•  Đo mật độ xương bằng phương pháp DEXA

   DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry) là phương pháp đo mật độ xương được

sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới. Độ chính xác của phương pháp cao, từ 85% đến 99%.

Nguyên tắc: 

   Máy DEXA đo trên hai khu vực chính là cổ xương đùi và cột sống. Do

loãng xương ảnh hưởng đến tất cả cơ thể, đo mật độ xương ở một vị trí có thể dự báo

được gãy xương ở các vị trí khác. 

• Ví dụ đo mật độ xương cổ xương đùi cho phép dự báo tốt nguy cơ gãy cổ xương đùi so với đo mật độ xương ở các vị trí khác. Nhìn chung quét DXA được thực hiện ở cổ xương đùi, bao gồm một khu vực ở xương đùi gọi là tam giác Ward (Wards triangle) và các đốt sống thắt lưng.
• Quá trình quét thường mất từ 10 – 20 phút.

  -   Báo cáo toàn diện: Cung cấp thông tin kiểm tra chi tiết. Kết quả bệnh nhân được so sánh với thanh niên thông thường (T-score) và độ tuổi tương ứng (Z-score).

  -   Quét liên tục thời gian thực: Lên đến 3 vùng cho quét đơn (Xương sống và xương đùi kép).

  -   ROI tự động (Region of Interest): Phân chia vùng quan tâm tự động sau mỗi lần đo.

  -   Thiết lập tự động tối ưu hóa với kích thước bệnh nhân (Được tính toán từ chiều cao và cân nặng của bệnh nhân).

  -   Điểm chỉnh sửa: Xóa hoặc thêm chức năng để phân chia vùng xương và mô để giảm lỗi trong tính toán BMD (như kết quả của vết nứt gãy, hoặc phẫu thuật cấy ghép các bộ phận,...)

 -  Chức năng Multi-Report cho phép in kết quả đo của nhiều bộ phận:cổ xương đùi, xương cột sống trên cùng một trang giấy..

 -  Mức nhiễm xạ thấp: Tuyệt  đối an  toàn, không cần áo chì cho bác sĩ thao tác và người được đo.

LỢI ÍCH  CỦA ĐO MẬT ĐỘ XƯƠNG (DEXA, DXA).

• Đo mật độ xương DXA là một thủ tục đơn giản, nhanh chóng và không xâm lấn.
• Lượng phóng xạ được sử dụng là cực kỳ nhỏ,  ít hơn 1/10 liều chụp X quang ngực tiêu chuẩn và ít hơn một ngày tiếp xúc với bức xạ tự nhiên.
• Là tiêu chuẩn tốt nhất hiện tại để chẩn đoán loãng xương và nguy cơ gãy xương. Kết quả DXA giúp đưa ra quyết định liệu có cần điều trị  loãng xương hay không và được sử dụng để theo dõi hiệu quả của điều trị.
• Thiết bị DXA được phổ biến rộng rãi giúp cho việc kiểm tra mật độ xương DXA thuận tiện cho cả bệnh nhân và bác sĩ.

    Hình ảnh kết quả đo loãng xương ở vị trí cột sống thắt lưng và xương đùi

                                            trên máy MEDIX DR.